Bekend is de scène waarin Ciske de Rat roept dat iedereen “de kolere kan krijgen”. Hij wenste feitelijk iedereen cholera toe. Kolere is namelijk de Nederlandse naam van deze infectieziekte. Ook het scheldwoord “klerelijer ”hangt samen met “kolere”. Cholera of de Aziatische braakloop zoals de ziekte ook wel werd genoemd, was in de 19de eeuw één van de beruchtste besmettelijke ziekten in Nederland. Onze Zwolse voorouders maakten cholera-uitbraken mee in 1832,1849,1854, 1855, 1859 en 1866In 1849 overleed meer dan 1 procent van de Zwolse bevolking aan de cholera-epidemie, die toen heerste. Cholera wordt veroorzaakt door de cholerabacterie. Besmetting vindt plaats via het maag-darmkanaal. Kenmerkende symptomen zijn maag-darmkrampen, diarree, koorts, die kan omslaan in ondertemperatuur, blauwzwarte gezichtskeur. In fatale gevallen leidt de uitdroging tot hartstilstand. Een cholerapatiënt verspreidt de ziektekiemen door middel van uitwerpselen. Epidemische verspreiding wordt veroorzaakt door met besmette uitwerpselen verontreinigd drinkwater.
Stadspompen
Tot de komst van een centraal waterleidingsysteem was de drinkwatervoorziening in Zwolle gebrekkig. De meeste Zwollenaren moesten hun water oppompen bij één van de vele stadspompen.
Door bodemvervuiling was dit water vaak van slechte kwaliteit.
Wetenschappers concludeerden in 1876 dat van de 35 onderzochte waterpompen in Zwolle er slechts zeven water produceerden van een vrij goed niveau. Elf werden zonder meer afgekeurd en de rest was verdacht.
De arts SP Kros zocht de oorzaak van het slechte pompwater vooral in de ondeugdelijke riolering.
Bovendien werden de pompen naar zijn zeggen nogal eens bedorven doordat vooral bewoners van de arme wijken hun po’s ’s nachts in de roosters leegden.
Leidingwater
Het gemeentebestuur ging volgens Jan ten Hove in zijn Geschiedenis van Zwolle steeds meer inzien dat een goede drinkwatervoorziening cruciaal was voor de volksgezondheid. Na lang wikken en wegen had de Zwolse gemeenteraad op 27 oktober 1891 besloten in eigen beheer water te gaan winnen op de Veluwe. Daarmee trad Zwolle in de voetsporen van Kampen , dat drie jaar eerder als
eerste Overijsselse stad een waterleidingnetwerk had gekregen. Al op 30 november 1892 stroomde via een buizennet voor het eerst leidingwater naar de stad. Het aantal aansluitingen groeide razendsnel en bij het ingaan van de 20ste eeuw beschikte meer dan driekwart van de Zwolse huishoudens over veilig water uit de kraan.
Mede door de komst van dit waterleidingnetwerk behoren cholera-uitbraken in Zwolle tot het verleden. Ook zijn veel Zwolse waterpompen daardoor aan de sloophamer ten onder gegaan. Een aantal daarvan zijn gelukkig als stedelijke monumenten bewaard gebleven.
Girbe Buist